بلاکچین چیست؟

همه چیز درباره این زنجیره های بلوکی

در دنیای رمزارزها، بلاکچین یک مفهوم بنیادی تلقی می­شود. اگر طی چند سال گذشته موضوعات مبنی بر سرمایه گذاری در این فضا را دنبال کرده باشید، قطعا به این اصطلاح برخورد کرده اید. حال ما در این مقاله به توضیح کامل این زنجیره های بلوکی پرداخته ایم تا به شما در شناخت مفهوم بلاکچین ها کمک کنیم.

بلاکچین چیست؟

بلاکچین (Blockchain)  یک دفتر کل (Distributed Ledger Technology) با ساختاری غیرمتمرکز وغیرقابل تغییر برای ثبت تراکنش ها و ردیابی دارایی ها است که نسخه ای از آن در اختیار هر یک از اعضای شبکه قرار می­گیرد. این فناوری از دو کلمه Block وChain تشکیل شده که به صورت عامیانه می­توان آن را زنجیره ای از بلوک ها معنی کرد.

این زنجیره های بلوکی نوع خاصی از پایگاه داده ها هستند که دیتا ها و تراکنش ها پس از تایید صحت خود توسط شبکه به بلوک اضافه می­شوند و هر بلوک مانند زنجیره به بلوک قبلی خود متصل می­شود. هر کدام از این بلوک ها حاوی هش منحصر به فرد خود هستند؛ اما هش چیست؟

“هش رشته ای متنی از یک تابع ریاضیست و‌کاربرد آن پیش گیری از تخلف است. وقتی اطلاعات یک بلوک به هر نحوی تغییر کند، هش آن نیز تغییر می­کند؛ اما کد هش روی بلوکی بعد از آن ثابت باقی می­‌ماند.”

آیا بلاکچین امن است؟

امنیت یکی از برگ های برنده ی این فناوری است. همان طور که در بالا اشاره کردیم نسخه ای از داده ها در اختیار هر یک از اعضای شبکه قرار می­گیرد. در اصل همین موضوع باعث جلوگیری از تغییر داده ها می­شود؛ چون اگر قرار بر دستکاری باشد باید در کل سیستم این اتفاق بیفتد و با توجه به پراکندگی اعضای شبکه این تقریبا غیرممکن به نظر می­رسد. دومین مورد رمزنگاری داده ها است؛ اطلاعات این زنجیره های بلوکی اول رمزنگاری و بعد ذخیره می­شوند؛ به عبارت دیگر یعنی برای دستیابی به داده ها اول باید از سد این رمزنگاری ها عبور کنیم.

دستیابی به اطلاعات این زنجیره چگونه است؟

چون شبکه های بلاکچین اساسا به صورت پایگاه داده های عمومی عمل می­کنند، هر کسی می­تواند فهرستی از تاریخچه های شبکه را مشاهده کند؛ ولی آنها فقط به جزییات مربوط به تراکنش ها دسترسی دارند و نمی­توانند شناسایی کنند چه کسی پشت این تراکنش ها بوده است.

ارتباط بلاکچین با بیت کوین چیست؟

فناوری بلاکچین اولین بار در سال ۱۹۹۱ توسط Stuart Haber و Scott Stornetta مطرح شد. هدف این زنجیره های بلوکی در واقع این است که اجازه دهند اطلاعات دیجیتالی ثبت اما دستکاری نشوند. اگرچه خیلی ها فکر می­کنند بلاکچین همزمان با بیت کوین راه اندازی شده ولی در واقع قدمت آن به دو دهه قبل از بیت کوین برمیگردد.

در سال ۲۰۰۷، فردی یا گروهی به نام ساتوشی ناکاماتو رو‌ی مفهومی به نام بیت کوین شروع به كار کردند. هدف آنها جایگزین کردن رمزارزها به جای پول کاغذی و راه اندازی یک سیستم پولی الکترونیکی همتا به همتا بود. در اصل بیت کوین به بلاکچین کاربرد عملی داد و این مفهوم با بیت کوین مورد توجه قرار گرفت.

بیت کوین چگونه از این زنجیره بلوکی استفاده می­کند؟

برای بیت کوین، بلاکچین نوعی دیتابیس است که می­تواند هر تراکنشی که بیت کوین تا به حال انجام داده در خود ثبت کند. در مورد بیت کوین و بر خلاف سایر پایگاه ها، هر رایانه یا گروهی از رایانه ها که این زنجیره های بلوکی را در خود نگه داری می­کنند، همگی توسط افراد و یا گروه مختلفی از مردم اداره می­شوند. به این رایانه هایی که شبکه ی بیت کوین را تشکیل می­دهند، اصطلاحا “نود” می­گویند. در این مدل، زنجیره بلوکی بیت کوین به صورت غیر متمرکز اداره می­شود.

تعريف نودها در شبكه بلاکچین

نودهای شبکه بلاکچین، Blockchain Nodes یکی از مهم ترین اجزای این شبکه به شمار می‌آیند که به یکپارچگی و امنیت این زنجیره های بلوکی کمک می­کنند. وظیفه ی نودها ثبت تمام تراکنش ها و به اشتراک گذاری این اطلاعات از طریق اتصال به یک دستگاه متصل است. هدف اصلی یک نود در بلاکچین تایید دسته ای از تراکنش های شبکه است که بلوک‌ نامیده می­شود. هر نود با یک‌ شناسه ی منحصر به فرد از سایر نود ها متمایز می‌شود.

ما در شبکه بلاکچین دو نوع نود داریم، یکی نود کامل یا Full Node و یکی دیگر نودهای سبک یا SPV.

نود کامل یا همان Full Node از اصلی ترین اجزای بلا‌کچین است که مسئولیت تایید تراکنش و حفظ امنیت سیستم را دارد. این نود یک نسخه ی کلی از داده های بلاک‌چین را در خود دارد و اگر در داده های یک نود خطایی رخ دهد، می­تواند از هزاران نود دیگر به عنوان نقطه مرجع برای اصلاح خود استفاده کند.

در ادامه اگر قرار بر ایجاد تغییرات در شبکه باشد، نودهای کامل باید در رای گیری شرکت کنند؛ برای ایجاد هر تغییری در بستر بلاکچین باید بیش از ۵۰ درصد آرا مثبت باشد؛ در غیر این صورت حتی اگر تعداد آرا منفی ۵1 درصد باشد، تغییری صورت نمی‌پذیرد.

اگر در این رای گیری اکثریت آرا مثبت بود، بلاکچین باید انشعاب پیدا کند که اصطلاحا به آن هاردفورک می­گویند.

نودهاى سبک یا SPV نیز وابسته به نودهای کامل هستند و در فرآیند روزمره ی رمزارزها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

قرار داد هوشمند و زنجیره بلوکی

در قرارداد هوشمند شرایط بین خریدار و فروشنده به صورت کد نوشته می­شود. این کد ها در سرتاسر  بلاکچین پخش می­شوند و این زنجیره باید آن را کنترل و اجرا کند.

مفهوم مکانیسم اجماع در بلاکچین

می­توان گفت که مکانیسم اجماع یکی دیگر از مهم ترین اجزای شبکه بلاکچین به شمار می­آید. این مکانیسم مسئولیت تامین امنیت و اعتبار سنجی تراکنش ها را به عهده دارد. احتمالا که اثبات کار و اثبات سهام به گوش شما آشنا باشد؛ این دو جزء مشهورترین این مکانیزم ها در نظر گرفته می­شوند. هر دوی این روش ها وظیفه ی تایید تراکنش در بلاک‌چین را بدون نیاز به واسطه یا همان شخص ثالث دارند.

اثبات کار:

اثبات کار (Proof of Work)، در شبکه ی غیرمتمرکز روشی برای تایید تراکنش است که به آن ماینینگ و استخراج می­گویند. در این روش افراد به صورت داوطلبانه CPU رایانه خود را در اختیار شبکه ی یک رمزارز قرار می­دهند و در ازای تایید اين تراکنش ها، پاداش دریافت می­کنند.

اثبات سهام:

اثبات سهام (Proof of Stake)، یک روش جایگزین برای تایید تراکنش است که به CPU و مصرف برق نیازی ندارد. در این روش افراد باید رمزارز شبکه را بخرند یا به اصطلاح سهام گذاری کنند و آنها به ازای سهامی که در اختیار شبکه قرار می­دهند ، رمزارز اضافه پاداش می­گیرند.

بازی های مبتنی بلاکچین

چیزی که این روزها خیلی مورد توجه قرار گرفته، بازی های مبتنی بر بلاکچین است. این فناوری که در زمینه های بسیاری مورد استفاده قرار گرفته، حال وارد دنیای بازی های رایانه ای شده است. به لطف امنیت بالا و ماهیت غیر قابل تغییر این فناوری، بسیاری از مشکلات صنعت بازی های رایانه ای حل شده؛ شما علاوه بر بازی، کسب درآمد نیز می­توانید داشته باشید. از جمله این بازی های می­توانیم به سندباکس، اکسی اینفینیتی و دسنترالند اشاره کنیم.

بررسی تفاوت این فناوری با بانک ها

بانک ها با بلاکچین ها که دارای ماهیت غیرمتمرکز هستند، تفاوت بسیاری دارند. برای بررسی این تفاوت ها اجازه دهید این فناوری را با سیستم بانکی مقایسه کنیم:

اولین مورد ساعات کاری سیستم های بانکی است؛ همان طور که می­دانید  بانک ها از صبح تا پایان ساعت اداری باز هستند و تمامی آن ها در تعطیلات آخرهفته بسته اند. دومین مورد سرعت حواله در بانک ها است که حتی به روز نیز کشیده می­شود. بحث دیگری که در اینجا می­توانیم مطرح کنیم امنیت اطلاعات حساب های بانکی ذخیره شده در سرورهای آن است؛ اگر قرار باشد سرورهای بانکی ‌به مشکلی بر بخورد حساب های مشتریان نیز به خطر می­افتد. با فرض اینکه مشتری اقدامات امنیتی اینترنتی محکمی مانند استفاده از رمزهای عبور ایمن و احراز هویت دو مرحله‌ ای را انجام دهد، ولی امنیت اطلاعات حساب بانکی تنها به اندازه ایمن بودن سرور بانک که حاوی آن اطلاعات است، بستگی دارد.

در مورد بلاکچین بیت کوین اما قضیه فرق بسیاری دارد؛ این فناوری محدودیت زمانی ندارد و در همه ساعات روز می­توان از آن استفاده کرد. تراکنش بیت کوین بستگی به ازدحام شبکه دارد که حدودا 15 دقیقه الی 1 ساعت زمان می­برد. تمامی بیت کوین قابل ردیابی است، اما اگر این دارایی به صورت ناشناس خریداری شده باشد، نمی­توان مشخص کرد که چه کسی مالک آن است.

مزیت استفاده از بلاکچین

حالا این سوال پیش می‌­آید که چرا بلاکچین مهم است؛ هر کسب و کاری حول اطلاعات مربوط به خودش گرداننده می­شود؛ هرچه که این اطلاعات سریع تر و دقیق تر دریافت شود، بهتر است. بلاکچین از این نظر ایده آل است که اطلاعات مورد نیاز را در خود به طور شفاف ذخیره می­کند و امکان دستبورد و تغییر آن را عملا در خود غیر ممکن می­سازد.

سخن پایانی

در حال حاضر پروژه های زیادی وجود دارند که خواهان استفاده از این فناوری برای کمک به جامعه، به غیر از ثبت تراکنش هستند؛ برای مثال استفاده از این زنجیره های بلوکی به عنوان سیستمی برای انتخابات دموکراتیک. همانطور که ذکر شد ساختار این فناوری تغییر ناپذیر است و برای همین امکان تقلب را بسیار دشوار می­کند.

در آینده بلاکچین ها به دنبال راه حل هایی هستند که استفاده خود را در امور مختلف گسترش دهند و فقط در بخش مالی و ذخیره سازی دارایی مورد استفاده قرار نگیرند. از كاربرد های این فناوری که می­توان در آینده به آن اشاره کرد ثبت سوابق پزشکی، مالکیت حقوقی و انواع قرارداد های قانونی است.

تهیه و تنظیم : آتنا علیزاده

الناز جوانشیر